Levensmiddelen zijn langdurig in contact met verpakkingsmateriaal. Daarom gelden er strenge wettelijke eisen om de veiligheid van het verpakte voedsel te borgen. Zo moet er voor elk verpakkingsmateriaal een ‘Verklaring van Overeenstemming’ beschikbaar zijn.

Als consultant Quality Assurance bij KTBA, gespecialiseerd in de veiligheid van voedselcontactmaterialen, komt Jacco van Son bij zowel producenten van levensmiddelen als bij producenten van kunststof verpakkingsmaterialen over de vloer.

Daardoor ziet hij hoe beiden omgaat met de wettelijke Verklaring van Overeenstemming, aan de hand waarvan een levensmiddelenproducent kan beoordelen of het materiaal geschikt is voor zijn product. Naar zijn idee valt
er nog winst te behalen in het juist beoordelen van deze verklaring. In dit artikel legt hij uit hoe.

De producent van verpakkingsmateriaal

Laat ik beginnen met de producent van het verpakkingsmateriaal. Deze brengt het verpakkingsmateriaal in de handel en moet ervoor zorgen dat het voorzien is van de juiste Verklaring van Overeenstemming. Het verpakkingsmateriaal moet voldoen aan de wetgeving. Om de verklaring op te stellen en te onderbouwen verzamelt hij informatie. Deze komt van leveranciers van de grondstoffen, migratietesten, wetgeving, literatuurstudies en HACCP-studies. Nagegaan moet worden uit welke stoffen het verpakkingsmateriaal bestaat, of – en zo ja welke – hulpstoffen er bij de productie worden gebruikt. Ook moet bepaald worden welke stoffen er (kunnen) ontstaan bij de bewerking van het materiaal; deze worden ‘niet opzettelijk toegevoegde stoffen’ genoemd. De informatie wordt vastgelegd als ‘ondersteunende documenten’ en wordt beheerd door de producent van het verpakkingsmateriaal deze ondersteunende documentatie wordt gebruikt voor het opstellen van de verklaring. Daar kan de informatie ook worden opgevraagd.

Daarnaast moet er rekening gehouden worden met het bedoeld gebruik. De wet bepaalt aan welke eisen migratietesten moeten voldoen. Dit is afhankelijk van het levensmiddel, het contactoppervlak, de opslagtemperatuur en de
opslagtijd. Voor welke type producten en voor welke omstandigheden het verpakkingsmateriaal geschikt is, is terug te vinden in de Verklaring van Overeenstemming. Deze verklaring moet de producent aan zijn afnemer verstrekken, in dit geval de levensmiddelenproducent.

De levensmiddelenproducent

Mijn ervaring leert dat levensmiddelenproducenten niet altijd voldoende aandacht besteden aan het beoordelen van de Verklaring van Overeenstemming. Het best wordt het beoordelen al bij de productontwikkeling uitgevoerd. Het gaat om vragen als: Welk type product ga je verpakken? Wat zijn de opslagtijden en temperaturen? Wordt het product in de verpakking bereid en zo ja: hoe? Is er onbedoeld gebruik mogelijk?

Aandachtspunten

Enkele aandachtpunten bij het beoordelen van een Verklaring van Overeenstemming voor kunststof voedselcontactmaterialen:

• De identiteit van de materialen
  Het moet duidelijk zijn op welk verpakkingsmateriaal de Verklaring van Overeenstemming van toepassing is door bijvoorbeeld de vermelding van de productnaam of het artikelnummer. Je
  moet kunnen controleren of de Verklaring van Overeenstemming van toepassing is op het materiaal dat je hebt of gaat ontvangen. Een Verklaring van Overeenstemming kan alleen voor meerdere materialen gelden als deze gelijk zijn in samenstelling.
• Bevestiging dat het materiaal voldoet aan de geldende wetgeving
  In de verklaring moet een bevestiging zijn opgenomen dat het materiaal voldoet aan relevante wetgeving. De relevante wetgeving bestaat uit zowel Europese als nationale wetgeving. In Nederland: de warenwetregeling
  verpakkingen en gebruiksartikelen. Gebruik je kunststof met gerecycled materiaal? Dan moet er zijn opgenomen dat er aan de wetgeving voor deze materialen wordt voldaan.
• Adequate informatie over de stoffen in levensmiddelen waarvoor een beperking geldt
  In de Verklaring van Overeenstemming moet de identiteit van stoffen met een specifieke migratielimiet zijn opgenomen. Ook moet worden bevestigd dat de stoffen met een specifieke migratielimiet niet migreren boven
  deze limiet zolang het materiaal wordt gebruikt volgens de opgenomen voorwaarden.
• De specificaties voor het gebruik van het materiaal
  In de Verklaring van Overeenstemming moet zijn opgenomen voor welke levensmiddelen het materiaal geschikt is en bij welke omstandigheden het materiaal gebruikt kan worden. Deze moeten overeenkomen met het beoogde gebruik door de levensmiddelenproducent en consument.

Let op: in bovenstaand lijstje staan niet álle eisen; er zijn er nog veel meer! Ze zijn opgenomen in ‘bijlage IV Verordening (EU) Nr. 10/2011 betreffende materialen en voorwerpen van kunststof, bestemd om met levensmiddelen in contact te komen’.

Advies

Ik raad levensmiddelenproducenten aan om zich meer te verdiepen in de mogelijke contaminanten die vanuit de verpakking en/of het etiket in het levensmiddel kunnen migreren om zodoende beter te kunnen beoordelen of de Verklaring van Overeenstemming voldoende informatie geeft om vast te kunnen stellen of het materiaal wérkelijk geschikt is. Is de verklaring van overeenstemming onvoldoende beoordeeld en wordt er een verpakkingsmateriaal gebruikt dat niet geschikt is voor het te verpakken eindproduct en/of omstandigheden? Dan is er mogelijk een gevaar voor de voedselveiligheid door migratie chemische bestandsdelen.